|
Васіль Зуёнак
Нарадзіўся 3 чэрвеня 1935 года ў вёсцы Мачулішча Крупскага раёна Мінскай вобласці. Пасля заканчэння Барысаўскага педагагічнага вучылішча (1954) і аддзялення журналістыкі філалагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага універсітэта (1959) працаваў у рэдакцыі газеты «Рабочае юнацтва», у 1960 — 1966 гг. — у газеце «Піянер Беларусі», быў намеснікам галоўнага рэдактара часопіса "Маладосць", галоўным рэдактарам "Бярозкі", з 1982 года сакратар праўлення СП БССР, а з 1990 па 1998 гг. - старшыня праўлення Саюза пісьменнікаў Беларусі.
Першыя вершы былі надрукаваны ў 1954 годзе. Аўтар кніжак паэзіі «Крэсіва» (1966), «Крутаяр» (1969), «Сяліба» (1973), «Нача» (1975), «Маўчанне травы» (1980), «Світальныя птушкі» (1982), «Жніўны дзень: Выбранае» (1985), «Лета трывожных дажджоў» (1990), «Чорная лесвіца» (1992), «Пісьмы з гэтага свету» (1995) і многіх іншых. Напісаў кніжкі нарысаў і замалёвак для дзяцей «Любіць прыроду - любіць Радзіму» (1962), «Працай славіцца чалавек» (1963) і паэтычныя зборнікі «Вясёлы калаўрот» (1965), «Жылі-былі пад вадой» (1969), «Сонечны клубочак» (1972), «Будзем сілы набірацца» (1974), «Шапка-ўсёвідзімка» (1983), «Хата, поўная гасцей» (1987).
Перакладае з расейскай, украінскай, балгарскай, польскай, славацкай, сербскай і іншых моў. Разам з Р. Барадуліным пераклаў кніжку вершаў У. Лучука «Возера-Бульдозера» (1978).
У 1974 годзе за кнігу паэзіі «Сяліба» прысуджана прэмія Ленінскага камсамола Беларусі, а за паэму «Маўчанне травы» (1980) у 1982 годзе Дзяржаўная прэмія БССР імя Янкі Купалы.
Мама «Ойча наш...» прамаўляла
I вучыла ксціцца мяне, —
Больш малітваў мама не знала, —
З той, адной, быць і мне ў труне.
Слоў для Бога не трэба многа,
З Богам лепш не крычаць — памаўчаць
«Ойча наш...» — мая засцярога,
Калі д'яблы ўвушшу верашчаць.
«Ойча наш...» — ці ў грымотах дарога,
Ці ў чарнобыльскай мляўкай цішы, —
«Ойча наш...» — я прашу толькі ў Бога
Хлеба і ўратавання душы.
Я ў сваіх універсітэтах
He спазнаў да неба шляхоў, —
Ды здагадку меў, што ў Сусветах
«Ойча наш...» — мой надзейны схоў.
«Ойча наш...» — тыя вочы-пытанні,
Што на покуці ў нас жылі,
Мне і сёння адказ патайны
Абяцаюць, ды не на зямлі...
Перакупшчыкі-старызнікі,
Аддаю свае гады —
Задарма, з адзінай рызыкай:
Зноў бы вырвацца туды,
Дзе ні рыфмаў, ні паседжанняў,
Дзе ні рыфаў, ні віроў,
Ні вымоў, ні папярэджанняў,
Ні прамоў на «будзь здароў!»,
Дзе суседкаю-сквалыгаю
Не спайманы ў агурках,
Па аблоках, як па выгане,
Ходзіць хлопчык на руках...
Так наступаюць гарады
З жалезным подыхам і віскам:
Стаяць здзічэлыя сады
На Ляхаўцы, у цэнтры Мінска.
Іх зацвітання па вясне
Даўно ніхто не выглядае.
Стаіць — мелодыяй Маснэ —
Бярозак пара маладая.
Ці закаханы пасадзіў,
Ці хто вяселле так адзначыў,
Ці хто двайнятак нарадзіў...
Цяпер тут выгулак сабачы —
Пустыр між дымных камяніц,
Дзе робіць лукавіну Свіслач...
Вынюхвае па сёння шпіц
Падскварак дух, што тут завіснуў.
I ўспамінаюць снегіры
Расказ дзядоў чырванагрудых,
Як іх кармілі на двары, —
Успамінаюць, нібы цуда...
А лукавіну, як пятлю
Пад’ёмны кран ужо гайдае...
Я вас не ўцешу, хоць люблю,
Бярозак пара маладая...
Падаўжэлі языкі
Ці то падзічэлі?
Хоць садзі іх пад замкі:
Так паязычэлі!
Жонка слова, а ты — сем,
На падбор, ад сэрца.
Завіхурыць, панясе —
Што адкуль бярэцца!..
Стаў прыдумваць я:
з чаго б
Так усё няпутна?
Толькі думкам — бух у лоб
Панядзелак мутны...
Круціць чортавы круті
У вачах аўторак:
Выхадны быў
і другі,
А работы —
горы.
Серада —
мільён хвастоў,
Беганіна, спешка!..
А чацвер — ідзе Хрыстом:
«Хто тут грэшны грэшнік?..»
Пятніцы б —
адно рашыць:
«Ці ўпякуць вымову?..»
У суботу — дом дрыжыць:
Дзень дывановы!
Той трасе і той трасе,
Жонка наступае:
«Ну, а ты што не нясеш?» —
Бэсціць цябе, лае.
Так і круцішся штодня...
А каб жа яе звадкі,
Каб не гэта калатня,
Ўсё пайшло б парадкам,
Памякчэлі б языкі
Ды пасаладзелі,
I была б у нас, браткі,
Ўсё жыццё нядзеля!
|